Οφθαλμιατρική ζώων: Όραση στα ζώα -vets.com.gr

Οφθαλμιατρική ζώων: Όραση στα ζώα
Αισθήσεις των ζώων – Η όραση του σκύλου
Ποιές είναι οι βασικές ιδιότητες της όρασης στα ζώα
Αντιλαμβάνονται τα ζώα χρώματα;

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΑΡΘΡΟΥ: ΠΑΠΑΙΩΑΝΝΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΤΗΝΙΑΤΡΟΣ
ΠΑΠΑΙΩΑΝΝΟΥ ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΚΤΗΝΙΑΤΡΟΣ – ΟΦΘΑΛΜΙΑΤΡΟΣ*

   Ποιός από όλους εμάς τους φίλους του σκύλου και της γάτας, δεν έχει εκπλαγεί από την ικανότητά τους να κινούνται στο σκοτάδι, η να αντιλαμβάνονται ακόμα και τον παραμικρό θόρυβο, η να διαισθάνονται τον επερχόμενο κίνδυνο; Αλήθεια πώς μπορούν να κάνουν κάτι τόσο δύσκολο; Απλά, έχουν αναπτυγμένες τις αισθήσεις τους, πολύ περισσότερο από ότι τις έχουν οι άνθρωποι. Οι αισθήσεις και στα ζώα είναι η όραση, η ακοή, η γεύση, η όσφρηση, ή αφή και ασφαλώς και η 6η αίσθηση, την οποία σήμερα δεν αμφισβητεί κανείς.

 Η ΟΡΑΣΗ ΣΤΑ ΖΩΑ

   Στα μάτια καθρεπτίζεται η ψυχή ανθρώπων και ζώων. Τα μάτια είναι η ζωή κάθε έμβιου όντος. Αν παρατηρήσουμε προσεκτικά τα μάτια ενός ζώου, εστιάζοντας την παρατήρηση μας στο μέγεθός τους, στην θέση που είναι τοποθετημένα, στο σχήμα της κόρης, καθώς και κάποιες ακόμα λεπτομέρειες, θα μπορέσουμε να διαπιστώσουμε πολύ εύκολα, βασικά στοιχεία για κάθε ζώο. Τα μάτια καθορίζουν τρόπο συμπεριφοράς, ζωής και ιδιότητες του χαρακτήρα. Κάθε ζώο έχει το δικό του τρόπο έκφρασης στην όραση, η οποία είναι προσαρμοσμένη στις ανάγκες του και στο περιβάλλον στο οποίο ζει. Έτσι, έχουν δημιουργηθεί ειδικές συνθήκες στα μάτια, ώστε να πληρούν τις απαιτήσεις της ζωής κάθε ζώου, αλλά και της επιβίωσης του ανάλογα με κάθε είδος του ζωικού βασιλείου. Ένα αρπακτικό χρειάζεται για να δει τη λεία του και ως εκ τούτου πρέπει να προσαρμοστεί στον τρόπο αναγνώρισης της τροφής. Ένα άλλο ζώο θα χρειαστεί να αναγνωρίσει τους συντρόφους τους προκειμένου να αναπαραχθεί, ή να συμβάλει στην προστασία της υπόλοιπης ομάδας του. Με αυτό τον τρόπο παρακολουθούμε διαφορές αν ένα ζώο είναι αρπακτικό ή το αντίθετο, αν δραστηριοποιείται την ημέρα ή είναι νυκτόβιο, αν είναι σαρκοβόρο ή φυτοφάγο. Και ακόμη, θα ήταν δυνατό να προσδιορίσουμε τις περιοχές στις οποίες ζει, το είδος της ζωής που κάνει και πάρα πολλά άλλα στοιχεία που το αφορούν και το καθορίζουν.

   Υπάρχουν τρεις βασικές ιδιότητες της όρασης, οι οποίες καθορίστηκαν ανάλογα με τα ζώα και τις ανάγκες τους: Όραση χρώματος, αντίληψη κίνησης και αντίληψη – ανάλυση της εικόνας.

   Σίγουρα τα ζώα δεν βλέπουν όπως ακριβώς βλέπουμε εμείς, αυτό είναι δεδομένο και αποδεδειγμένο εδώ και πολλά χρόνια. Σύμφωνα με έρευνες τα σκυλιά έχουν ευρύτερο πεδίο όρασης από ότι έχουν οι άνθρωποι. Τα λαγωνικά δε κατ’ εξαίρεση, έχουν οπτικό φάσμα 270 μοιρών, δηλαδή 20 μοίρες τουλάχιστον περισσότερες από τα κοινά σκυλιά, που δεν ξεπερνούν τις 250 μοίρες οπτικού φάσματος. Οι άνθρωποι έχουν μόνο 180 μοίρες οπτικό φάσμα.

   Σχετικά τώρα με την οξύτητα της όρασης, αν η φυσιολογική ανθρώπινη όραση θεωρητικά βαθμολογηθεί με 20/20, τότε η οξύτητα όρασης του σκύλου κυμαίνεται μεταξύ του 20/50 έως του 20/100, του άλογου 20/33, και της γάτας είναι 20/100. Ωστόσο, είναι δύσκολο να μετρηθεί η οξύτητα στα ζώα με απόλυτη ασφάλεια, διότι αρκετές μελέτες έχουν δείξει μεγάλες διαφορές στα τελικά αποτελέσματα.

   Οι γάτες αντιλαμβάνονται ορισμένα χρώματα και σαφώς περισσότερα από ότι τα σκυλιά. Η όραση τόσο στις γάτες, όσο και στα σκυλιά κατά τις ώρες του λυκόφωτος είναι πολύ καλύτερη.

   Το βάθος των ματιών των ζώων είναι επενδεδυμένο με μια αντανακλαστική στρώση, που τους επιτρέπει να επωφελούνται και από την παραμικρή αχτίδα φωτός. Αυτή η αντανάκλαση αφενός μεν καθιστά ένα αντικείμενο να φαίνεται στο θολό φως περισσότερο καθαρό και αφετέρου, προκαλεί τα μάτια των ζώων να λάμπουν στο σκοτάδι.

   Τα σκυλιά αντιλαμβάνονται την κίνηση καλύτερα από ότι εμείς, αλλά βλέπουν λιγότερες λεπτομέρειες. Εάν ένα αντικείμενο είναι πολύ μακριά και είναι στάσιμο, θα είναι σχεδόν αόρατο σε ένα σκυλί. Το αντίθετο όμως συμβαίνει στην παραμικρή κίνηση του αντικειμένου. Η φύση έχει προβλέψει με τον καλύτερο τρόπο για την προστασία των ματιών των διαφόρων ζώων. Έτσι, για παράδειγμα οι γάτες έχουν κόρες που ανοίγουν πολύ περισσότερο το βράδυ, για να βλέπουν καλά και στο ελάχιστο φως, ενώ την ημέρα κλείνουν. Η όραση στον σκύλο δεν θεωρείται η πιο ανεπτυγμένη αίσθηση αφού βλέπει μόνο ένα μέρος των χρωμάτων του ηλιακού πλέγματος (αποχρώσεις του μπλε και του κίτρινου) και θολά σε αποστάσεις πέρα των 50 εκατοστών.

   Οι σκύλοι και οι γάτες φαίνεται να έχουν καλή ανταπόκριση στο μπλε και στο κίτρινο χρώμα, και φαίνεται να έχουν περισσότερα προβλήματα με το πράσινο και το κόκκινο χρώμα. Αυτό που φαίνεται κόκκινο για μας είναι απλά σκούρα για το σκύλο και για τη γάτα, ενώ το πράσινο χρώμα είναι σχεδόν ταυτόσημο με το λευκό (ή μια απόχρωση του γκρι). Χρώματα που φαίνεται πολύ έντονα σε εμάς είναι απλώς παστέλ για την όραση της γάτας. Η γάτα βλέπει το πράσινο χρώμα του γκαζόν, ως υπόλευκο, και μια πράσινη τριανταφυλλιά ως υπόλευκο θάμνο με σκούρα λουλούδια.

   Από όλα αυτά γίνεται κατανοητό, ότι η όραση δεν είναι από τα «ατού» του σκύλου, με την έννοια ότι δεν είναι τόσο ισχυρή, όσο σε άλλα ζώα ή στον άνθρωπο. Η όραση του σκύλου δεν έχει μεγάλο «βάθος». Είναι κατά κάποιο τρόπο «μύωπας». Μπορεί όμως να βλέπει οξύτερα σε πολύ χαμηλότερο φωτισμό αλλά και να αντιληφθεί την κινητικότητα πολύ καλύτερα, από ότι οι άνθρωποι λόγο της κατασκευής του αμφιβληστροειδή των ματιών που διαθέτει, το ίδιο ακριβώς συμβαίνει και στην γάτα. Ο σκύλος βέβαια δεν έχει καθόλου καλή αντίληψη των χρωμάτων. Αντιλαμβάνεται κυρίως το άσπρο, το μαύρο και κάποιες αποχρώσεις του κυανού και βέβαια η όραση του σκύλου είναι αποτέλεσμα της γενεαλογίας του, π.χ. ως κυνηγός που χρειάζεται να παρακολουθεί τη λεία του.

* Η ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΠΑΠΑΙΩΑΝΝΟΥ ΕΙΝΑΙ ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΤΟΥ ΟΦΘΑΛΜΟΛΟΓΙΚΟΥ   ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΤΟΥ “ΠΑΠΑΙΩΑΝΝΟΥ” ΚΤΗΝΙΑΤΡΙΚΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ